Nhận định Kosovo vs Thuỵ Sĩ, 02h45 ngày 19/11

Đây không chỉ là một trận bóng. Đó là cuộc gặp gỡ giữa hai màu cờ, nhưng lại có rất nhiều cái tên chung trong câu chuyện đời – những cầu thủ gốc Kosovo từng, đang và sẽ khoác áo Thụy Sĩ; những người dân Kosovo từng lớn lên, làm việc ở Thụy Sĩ rồi trở về cổ vũ quê hương. Đêm Prishtina sẽ bùng lên như một nốt nhạc lạ trong bản giao hưởng vòng loại châu Âu, nơi bóng đá, căn cước và cảm xúc quấn vào nhau.

Bức tranh bảng đấu: cuộc rượt đuổi giữa “ông lớn” và kẻ nổi loạn mới nổi

Theo bảng xếp hạng hiện tại của bảng đấu, Thụy Sĩ đang tạm ngự trị trên đỉnh với số trận đã chơi nhiều ngang Kosovo. Sau 5 lượt trận, Thụy Sĩ bất bại, thắng phần lớn, hòa một ít, ghi được lượng bàn thắng gấp nhiều lần số bàn thua – hiệu số dương rất đậm. Kosovo bám ngay phía sau: cũng đá 5 trận, chỉ thua đúng một lần, có nhiều trận thắng, ít trận hòa, hiệu số bàn thắng bại dương nhẹ và điểm số chỉ kém Thụy Sĩ đúng một trận thắng.

Cụ thể hơn, Thụy Sĩ đã chơi cực kỳ thuyết phục ở vòng loại này: thắng đậm Thụy Điển trên sân nhà, thắng gọn Thụy Điển trên sân khách, thắng thuyết phục Slovenia, chỉ chia điểm trong một trận cầu kín kẽ với Slovenia. Kosovo cũng bất ngờ bùng nổ: thắng cả Slovenia và Thụy Điển ở cả sân nhà lẫn sân khách, chỉ chịu một trận thua nặng nề trước chính Thụy Sĩ, còn lại là một trận hòa không bàn thắng với Slovenia.

Nhìn vào bảng xếp hạng, người ta thấy một Thụy Sĩ vững vàng với vị thế ứng viên hàng đầu giành vé trực tiếp. Nhưng ngay phía sau là Kosovo – đội bóng cứ tưởng chỉ là kẻ “phụ hoạ” trước giải – giờ bỗng hóa thành đối trọng thực sự với chuỗi kết quả bùng nổ. Khoảng cách điểm số không đủ để Thụy Sĩ cảm thấy an toàn. Chỉ cần một trận thua trên đất Kosovo, cục diện bảng đấu sẽ xoay chuyển. Ngược lại, nếu giành chiến thắng, đội bóng xứ đồng hồ gần như đặt một tay lên tấm vé tới Bắc Mỹ.

Lịch sử đối đầu: quá khứ nghiêng về Thụy Sĩ

Kosovo và Thụy Sĩ không có bề dày chạm trán như những cặp đấu truyền thống kiểu Đức – Hà Lan, Anh – Scotland, nhưng chỉ vài trận là đủ kể thành một câu chuyện. Theo thống kê đối đầu, hai đội đã gặp nhau 4 lần trong quá khứ. Thụy Sĩ thắng 1 trận, còn lại là 3 trận hòa, không có chiến thắng nào dành cho Kosovo. Tổng số bàn thắng cho thấy Thụy Sĩ nhỉnh hơn, ghi được gấp đôi bàn của đối thủ.

Ở vòng loại World Cup đang diễn ra, trận lượt đi trên đất Thụy Sĩ chứng kiến một màn thị uy đúng nghĩa: Thụy Sĩ thắng đậm Kosovo, khép lại trận đấu với cách biệt 4 bàn, trong đó đã dẫn trước từ hiệp một và không cho Kosovo nhiều cơ hội phản kháng.

Trước đó, ở vòng loại châu Âu, cả hai từng hòa nhau trong những trận cầu kịch tính: có lần Thụy Sĩ đá sân nhà và bị Kosovo cầm chân với tỷ số 1-1, có lần ngay tại Prishtina, Kosovo đã hai lần chọc thủng lưới Thụy Sĩ và kết thúc trận đấu bằng một tỷ số hòa giàu cảm xúc. Xa hơn nữa, trong một trận giao hữu quốc tế, hai đội cũng bất phân thắng bại, thêm một trận hòa nhiều bàn.

Nhìn lại chuỗi đối đầu ấy, điều rõ nhất là: Kosovo chưa thể thắng Thụy Sĩ, nhưng cũng rất hiếm khi chịu “khuất phục” dễ dàng. Cảm giác mỗi lần họ gặp nhau, đó là một cuộc đấu của những người thân – hiểu nhau rất rõ, nhưng lại không nương chân chút nào.

Kosovo: chiến binh mới nổi với chuỗi phong độ đáng nể

Nếu chỉ nhìn vào tên tuổi, bất kỳ ai cũng sẽ xếp Kosovo vào dạng “chiếu dưới” so với Thụy Sĩ. Nhưng nếu soi kỹ vào phong độ gần đây, bạn sẽ hiểu vì sao cây bút già này lại dành cho họ nhiều câu chữ đến thế. Trong 5 trận vòng loại World Cup gần nhất, Kosovo có 3 chiến thắng, 1 trận hòa, chỉ thua đúng Thụy Sĩ. Họ đã đánh bại Slovenia trên sân khách với cách biệt hai bàn, thắng Thụy Điển ngay trên đất Bắc Âu bằng chiến thắng tối thiểu, rồi ở lượt về, vẫn giữ sạch lưới và vượt qua Thụy Điển thêm một lần nữa. Ở trận còn lại, họ cầm hòa Slovenia không bàn thắng.

Nếu mở rộng khung nhìn ra 20 trận gần đây trên mọi đấu trường, Kosovo có nhiều hơn nửa số trận là chiến thắng, số trận thua ít hơn hẳn, còn lại là một vài trận hòa. Đáng chú ý, trong không ít trận trong chuỗi này, họ ghi được từ 2 bàn trở lên – đặc biệt ở UEFA Nations League, khi Kosovo liên tục thắng Iceland, Lithuania, Cyprus, thậm chí có những trận thắng với cách biệt 3 hoặc 4 bàn, từ sân nhà đến sân khách.

Dĩ nhiên, vẫn có những nốt trầm: các thất bại trước Romania, Hungary, Norway hay Belarus cho thấy Kosovo chưa đủ ổn định khi đối đầu những đối thủ có đẳng cấp hoặc tổ chức tốt. Nhưng đó chính là hành trình lớn lên của một đội tuyển trẻ: họ vấp ngã, sửa sai, rồi lại bùng nổ.

Điều đáng nói là: trên nền tảng phong độ ấy, Kosovo bước vào trận đấu với Thụy Sĩ bằng một tâm thế rất khác so với ngày đầu họ xuất hiện trên bản đồ bóng đá châu Âu. Họ không còn chỉ là “kẻ lót đường”, mà là đội bóng có thể đánh bại những tên tuổi tầm trung, thậm chí gây khó dễ cho các “ông lớn”.

Thụy Sĩ: cỗ máy ổn định với chuỗi bất bại ấn tượng

Trong khi Kosovo khiến người ta bất ngờ bằng những cú hích, thì Thụy Sĩ lại như chiếc đồng hồ đúng nghĩa: đều đặn, chính xác, ít khi chệch nhịp. Trong 5 trận vòng loại World Cup hiện tại, Thụy Sĩ bất bại, giành phần lớn là chiến thắng, hòa một trận trên sân Slovenia, ghi số bàn thắng rất cao so với số bàn thua – một hiệu số lý tưởng của đội tranh ngôi đầu. Họ thắng đậm Thụy Điển trên sân nhà, tiếp tục đánh bại Thụy Điển trên sân khách, thắng gọn Slovenia hai lần ở cả sân nhà lẫn sân khách, và “hủy diệt” Kosovo trong trận lượt đi.

Nếu nhìn vào 20 trận gần nhất trên mọi đấu trường, Thụy Sĩ có gần một nửa là chiến thắng, số trận hòa cũng rất đáng kể, các thất bại tập trung vào một vài giai đoạn gặp những đối thủ thuộc hàng ông lớn như Tây Ban Nha, Đan Mạch, Serbia. Họ đã hòa Anh, Đức, Scotland ở các giải lớn, thắng Italy, thắng Hungary, hòa Serbia nhiều lần, đánh bại Luxembourg, Mỹ, Mexico trong các trận giao hữu.

Điều đó cho thấy: Thụy Sĩ là một đội tuyển đã “quen” với việc chơi sòng phẳng cùng các ông lớn. Họ không quá hoa mỹ, nhưng rất bản lĩnh, đặc biệt ở những trận đấu có ý nghĩa lớn – vòng loại, vòng bảng Euro, World Cup. Chính vì vậy, tới làm khách trên sân Kosovo, Thụy Sĩ mang theo hành trang là sự tự tin của kẻ đầu bảng, cùng một hệ thống đã vận hành trơn tru qua nhiều năm.

Gương mặt và chiến thuật: giữa Vedat Muriqi và Granit Xhaka là cả một cuộc chiến bản sắc

Nhìn vào hai đội hình gần nhất mà Kosovo và Thụy Sĩ sử dụng, người ta có thể đoán được phần nào “hồn” của trận đấu sắp tới.

Kosovo xuất phát với sơ đồ 3-4-2-1:

• Trong khung gỗ là thủ thành Amir Saipi.

• Hàng thủ 3 trung vệ gồm Lumbardh Dellova, Amir Rrahmani, Albian Hajdari, cùng Mergim Vojvoda giăng ngang khi lùi thấp.

• Tuyến giữa là cặp tiền vệ trung tâm Elvis Rexhbecaj – Leon Avdullahu.

• Phía trên là Dion Gallapeni lùi sâu hỗ trợ, còn bộ ba tấn công là Vedat Muriqi, Florent Muslija, Fisnik Asllani.

• Trên băng ghế dự bị, những cái tên như Milot Rashica, Edon Zhegrova, Albion Rrahmani, Valon Berisha luôn sẵn sàng tạo đột biến.

Sơ đồ ấy nói lên nhiều điều: Kosovo muốn phòng ngự với số đông ở trung tâm, nhưng vẫn giữ hai biên linh hoạt để phản công. Amir Rrahmani – trụ cột đang chơi ở Serie A – là linh hồn hàng thủ, một trung vệ có thể chỉ huy cả hệ thống. Ở phía trên, Vedat Muriqi là điểm đến của các đường bóng dài, sở hữu thể hình và khả năng tì đè tốt. Muslija và Asllani là những vệ tinh giàu tính sáng tạo, có thể dạt cánh, bó vào trung lộ, tung ra các pha dứt điểm tầm trung.

Khi cần tăng tốc, Kosovo có thể tung Rashica và Zhegrova vào sân – những cầu thủ có tốc độ, khả năng qua người, phù hợp với thế trận phản công. Lúc đó, Muriqi sẽ trở thành trạm mồi, nhả bóng cho các mũi nhọn lao lên từ tuyến hai.

Bên kia chiến tuyến, Thụy Sĩ xuất phát với sơ đồ 4-2-3-1 quen thuộc:

• Thủ môn là Gregor Kobel – người gác đền đang chơi rất tiến bộ.

• Hàng thủ gồm Ricardo Rodriguez, Manuel Akanji, Nico Elvedi, Silvan Widmer.

• Hai tiền vệ trung tâm là Granit Xhaka và Michel Aebischer.

• Ba người chơi phía sau tiền đạo cắm là Dan Ndoye, Fabian Rieder, Ruben Vargas.

• Mũi nhọn cao nhất là Breel Embolo.

• Dự bị có Djibril Sow, Christian Fassnacht, Andi Zeqiri, Cedric Itten, Becir Omeragic…

Nếu Kosovo là đội bóng của những đường phản công và tranh chấp, thì Thụy Sĩ là đội của kiểm soát và nhịp điệu. Granit Xhaka chính là nhạc trưởng, người điều tiết mọi thứ. Anh lùi sâu, nhận bóng, chuyền ngang, chuyền chéo, kéo giãn đối thủ trước khi tung ra những đường chuyền xuyên tuyến. Bên cạnh, Aebischer là người chạy không ngừng, hỗ trợ cả phòng ngự lẫn tấn công.

Trên hàng công, Embolo là trung phong có khả năng di chuyển rộng, không chỉ đợi bóng trong vòng cấm. Anh có thể kéo giãn hàng thủ Kosovo, mở khoảng trống cho những Ndoye và Vargas từ biên bó vào. Rieder chơi như số 10, vừa dứt điểm, vừa phối hợp. Cùng với khả năng đá bóng bổng tốt, Thụy Sĩ còn rất mạnh ở những quả tạt từ cánh phải của Widmer hoặc các tình huống Rodriguez treo bóng từ cánh trái. Ở các pha cố định, Akanji và Elvedi trở thành mối đe dọa lớn với mọi hàng phòng ngự.

Tâm lý trận đấu: Kosovo đá cho cả một thế hệ, Thụy Sĩ đá để giữ chuẩn mực

Đêm Prishtina này, Kosovo sẽ đá cho nhiều hơn 90 phút. Họ đá cho cảm giác được sòng phẳng với đội tuyển đại diện cho nơi rất nhiều người Kosovo đang sinh sống, làm việc. Họ đá cho niềm tự hào mới được xây trên nền bóng đá non trẻ nhưng đầy kiêu hãnh.

Các cầu thủ như Rrahmani, Muriqi, Rashica, Zhegrova hiểu rằng mỗi trận đấu lớn là cơ hội để Kosovo ghi tên mình ở một chương sử mới. Họ đã thể hiện bản lĩnh ở Nations League, ở những trận vòng loại mà Kosovo thắng liên tiếp nhiều đối thủ ngang tầm hoặc hơn tầm. Bây giờ, trước Thụy Sĩ, họ sẽ vào sân với thứ cảm xúc đặc biệt: vừa tôn trọng đối thủ, vừa muốn chứng minh mình đã lớn.

Thụy Sĩ, trong khi đó, đá để duy trì chuẩn mực. Đội bóng này đã quá quen với việc góp mặt ở World Cup, Euro. Họ đã gây nhiều khó dễ cho các ông lớn, từng loại cả những đối thủ nặng ký ở vòng knock-out các giải lớn. Với dàn cầu thủ như Xhaka, Akanji, Rodriguez, Embolo, Vargas, họ hiểu rằng một cú sảy chân trước Kosovo có thể khiến hành trình vòng loại trở nên rắc rối.

Tâm lý của Thụy Sĩ có thể tóm gọn lại: không được phép chủ quan, nhưng cũng không được phép nôn nóng. Họ sẽ cố gắng kiểm soát trận đấu, hạn chế bị cuốn vào lối chơi dồn dập mang nặng cảm xúc của Kosovo.

Những điểm nóng chiến thuật: Xhaka vs Rexhbecaj, Muriqi vs Akanji, Zhegrova vs Rodriguez

Nếu phải chọn vài cặp đấu định hình trận này, tôi sẽ nhắc tới những cái tên như sau:

• Ở trung tuyến, Granit Xhaka đối đầu bộ đôi tiền vệ trung tâm của Kosovo – đặc biệt là Elvis Rexhbecaj. Ai chiếm lĩnh khu vực này sẽ điều khiển được nhịp độ. Nếu Xhaka rảnh chân, Thụy Sĩ sẽ dễ dàng dồn bóng sang hai biên, kéo giãn hàng thủ 3 trung vệ của Kosovo. Ngược lại, nếu Rexhbecaj và Avdullahu pressing hiệu quả, buộc Xhaka phải chuyền vội, Thụy Sĩ sẽ lâm vào thế khó.

• Trong vòng cấm Kosovo, Vedat Muriqi sẽ là người thường xuyên tranh chấp với Manuel Akanji. Muriqi có lợi thế tì đè, không chiến, giữ bóng, còn Akanji sở hữu khả năng đọc tình huống và tranh chấp tay đôi tuyệt vời. Pha bóng nào Muriqi thắng được Akanji, Kosovo có thể tạo ra một cơ hội ăn bàn.

• Ở hai cánh, khả năng tấn công của Vojvoda, Muslija, Asllani sẽ liên tục đụng độ với sự kỷ luật của Rodriguez và Widmer. Nhưng nếu Kosovo quyết định tung Edon Zhegrova vào sân, cuộc chiến với Rodriguez sẽ trở nên rất hấp dẫn: Zhegrova là mẫu cầu thủ có thể đi bóng, sút xa, tạt bóng nguy hiểm; còn Rodriguez có kinh nghiệm, nhưng không còn quá nhanh.

• Ngược lại, bên phần sân Thụy Sĩ, những pha xuyên phá của Ruben Vargas và Dan Ndoye sẽ thử thách khả năng bọc lót của Rrahmani cùng các đồng đội. Chỉ cần một lần dâng cao thiếu kiểm soát, hàng thủ 3 người của Kosovo có thể bị kéo rỗng ở nách, tạo điều kiện cho Embolo hoặc một tiền vệ xâm nhập bất ngờ.

Các pha bóng cố định sẽ là điểm cộng cho cả hai đội. Kosovo từng ghi không ít bàn từ phạt góc, phạt trực tiếp; Thụy Sĩ thì là bậc thầy trong việc tận dụng bóng chết ở những giải lớn. Một cú đánh đầu của Rrahmani hay Akanji hoàn toàn có thể định đoạt kết cục.